Bên cạnh uống thuốc Tây y thì chữa trị bệnh trĩ bằng Đông y cũng là phương pháp được nhiều bệnh nhân mắc trĩ tin tưởng và lựa chọn. Bài viết này xin giới thiệu đến các độc giả cách điều trị bệnh trĩ bằng Đông y với 13+ bài thuốc đã được công nhận chất lượng và được áp dụng tại nhiều viện Y dược học cổ truyền hiện nay.

I. Phân loại bệnh trĩ theo Đông y học

Bệnh trĩ là một bệnh rất hay gặp ở vùng hậu môn trực tràng, chiếm 50% dân số ở người trưởng thành tại Việt Nam. Bệnh trĩ không phải là một bệnh nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nếu không chữa trị thì sẽ dễ dẫn đến nhiễm khuẩn, xa nghẹt hậu môn, tắc mạch trĩ, ung thư trực tràng…

Theo Đông y học, bệnh trĩ thường gặp nhất là 2 loại: trĩ nội và trĩ ngoại. Trong đó, bệnh trĩ nội được chia thành 6 thể; bệnh trĩ ngoại chia thành 3 thể.

Phân loại bệnh trĩ nội với 6 thể theo Đông y:

• Trĩ nội thể ứ trệ: Hậu môn thốn, tức nặng.
• Trĩ nội thể huyết ứ: Là trĩ có xung huyết.
• Trĩ nội thễ thấp nhiệt: Là trĩ có thấp phối hợp với nhiệt.
• Trĩ nội thể nhiệt độc: trĩ ứ huyết lâu ngày phối hợp với nhiệt độc.
• Trĩ nội thể khí huyết suy: bệnh trĩ bị đi cầu ra máu tươi nhiều lần trong ngày kéo dài, lâu ngày hoặc kèm theo một số bệnh toàn thân.
• Trĩ nội thể tỳ khí suy: Thường gặp ở người già, bệnh tái phát nhiều lần.

Phân loại bệnh trĩ ngoại với 3 thể theo Đông y:

• Trĩ ngoại đơn thuần (trĩ ngoại độ 1 – độ II) gọi là huyết ứ.
• Trĩ ngoại tắc nghẽn (trĩ ngoại độ 3) gọi là nhiệt độc.
• Trĩ ngoại có biến chứng viêm loét (trĩ ngoại độ 4) gọi là thấp nhiệt.

II. Nguyên nhân gây bệnh trĩ theo Đông y

Theo Đông y, nguyên nhân bị bệnh trĩ là do các yếu tố như âm dương thiếu cân bằng, tạng phủ khí huyết hư tổn cùng với thấp nhiệt, phong táo, ăn uống, nghề nghiệp đặc thù phải ngồi nhiều… tác động kết hợp gây ra. Cụ thể:

• Do ăn uống không điều độ, ăn cay quá nhiều, tửu sắc quá độ làm “thấp nhiệt nội sinh” đưa xuống đại tràng gây bệnh.
• Có thể do người mắc bệnh tả lỵ lâu ngày, bệnh trĩ thường gặp ở những người có công việc phải ngồi hoặc đứng lâu, mang vác nặng, táo bón, phụ nữ có thai,… đều là nguyên nhân gây nên âm dương bất hòa, khí huyết rối loạn, trọc khí ứ trệ lưu trú ở hậu môn gây nên.
• Do tạng phủ vốn hư, tình trí rối loạn, nhiệt độc nội uẩn làm cho khí huyết ủng trệ, kết tụ ở hậu môn hình thành bệnh trĩ.
• Do nguyên nhân ngoại cảm (phong, thấp, táo, nhiệt) hạ trú ở hậu môn gây nên.
• Búi trĩ sa xuống là do khí huyết trung tiêu bị suy yếu và trương lực cơ giảm

• Người ngồi lâu, đi xa, khuân vác nặng nề làm cho kinh lạc ứ trệ, khí huyết vận hành không thông mà gây thành búi trĩ.
• Cơ thể suy nhược, bị tả lỵ lâu ngày (Viêm đại tràng mãn tính) dẫn đến hạ tiêu hư thoát mà thành trĩ.

III. Chữa trị bệnh trĩ bằng Đông Y cùng 14 bài thuốc

Dưới đây cotri.pro xin được trích 14 bài thuốc Đông y có tác dụng chữa trị bệnh trĩ được các bệnh viện Y dược Cổ truyền áp dụng. Mời quý bạn đọc cùng tham khảo nhé:

3.1 Chữa trĩ bằng Đông y do thể thấp nhiệt ở đại trường

Triệu chứng của thể bệnh trĩ này là đại tiện ra máu sắc đỏ tươi, số lượng nhiều hoặc ít, trĩ sa theo độ và trĩ chảy máu nhiều, đau nóng rát hậu môn, đại tiện táo hoặc đau quặn bụng, mót rặn, đại tiện bí, khó đi, đại tiện vàng sẻn, chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng, mạch huyền tế sác.

 – Nguyên liệu:

• 12g hoa hòe
• 12g trắc bá diệp
• 12g kinh giới tuệ
• 10g chỉ thược
• 10g hoàng bá

 – Cách thực hiện: Đem hòe hoa sao vàng đậm, trắc bá diệp, kinh giới tuệ sao cháy rồi sắc 1 thang thuốc uống hàng ngày (chia làm 2 phần uống)

3.2 Chữa trĩ bằng Đông y do thể tỳ hư không nhiếp huyết

 – Triệu chứng: Đại tiện ra máu tươi sắc nhạt màu lượng có thể nhiều hay ít khác nhau kèm theo sắc mặt kém tươi nhuận, hồi hộp mệt mỏi, ăn ngủ kém, phân tá hoặc lỏng thất thường, bị trĩ chảy máu nhiều, chất lưỡi nhạt, rêu lưỡi mỏng, mạch tế vô lực.

 – Nguyên liệu:

• 12g mỗi loại (hoàng kỳ, bạch truật, chế hoàng tinh, đảng sâm, đương quy)
• 1g mỗi loại (bạch linh, trần bì, đan bì, chi tử)
• 4g mộc hương
• 6g cam thảo

 – Cách thực hiện: sắc uống mỗi ngày 1 thang chia làm 2 phần uống hết trong ngày.

3.3 Điều trị bệnh trĩ bằng Đông y do thể khí hư hạ hãm

 – Triệu chứng: thế bệnh này hay gặp ở bệnh nhân có tuổi mắc bệnh lâu ngày, búi trĩ sa ra không tự lên được, kèm theo sa niêm mạc trực tràng chảy máu tươi khi đại tiện, sắc nhạt màu kèm theo tinh thần mệt mỏi suy nhược, hụt hơi ngại nói, sắc mặt kém tươi nhuận, hồi hộp váng đầu, ăn ngủ kém. Đại tiện phân nát, tiểu tiện trong dài. Chất lưỡi nhạt bệu, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch trầm tế nhược.

 – Nguyên liệu:

• 20g mỗi loại (thăng ma, xuyên quy, đảng sâm, hoàng kỳ)
• 10g mỗi loại (bạch truật, chi tử, trần bì, sài hồ)
• 6g cam thảo

 – Cách thực hiện: mỗi ngày sắc 1 thang, chia 2 lần uống

3.4 Chữa bệnh trĩ nội bằng Đông y do thể huyết ứ – khí trệ

Thế bệnh trĩ nội này có những triệu chứng như đi ngoài ra máu, đau, táo bón.

 – Nguyên liệu:

• 16 sinh địa
• 12g đương quy
• 10g hoàng cầm
• 12g ma nhân
• 12g xích thược
• 12g địa du
• 12g kinh giới
• 4g đại hoàng
• 12g hòa hoa

 – Cách thực hiện: mỗi ngày sắc 1 thang chia uống sáng chiều 2 lần.

3.5 Điều trị bệnh trĩ nội bằng Đông y do thể nhiệt độc

Bài thuốc này thường được áp dụng cho những người mắc bệnh trĩ nội cấp độ nặng và có biến chứng. Điều trị chỉ huyết, hoạt huyết, tiêu viêm chỉ thống và thanh nhiệt bằng thuốc đào hồng tứ vật thang gia giảm.

 – Nguyên liệu:

• 12g mỗi loại (sài đất, kim ngân hoa, đương quy, bồ công anh)
• 10g mỗi loại (thục địa, liên kiều)
• 8g mỗi loại (xuyên khung, đào nhân, hồng hoa)

 – Cách thực hiện: Hàng ngày sắc 1 thang uống

 – Trường hợp:

• Nếu có táo bón: Gia thêm các vị Hắc Chi ma 20g, hoặc Lá muồng 06g.
• Đại tiện ra máu: Gia thêm các vị Hắc Địa du 12g, Hắc Kinh giới 16g, Hắc Hạn liên 16g.
• Nếu sưng đau nhiều: Gia thêm các vị Đan sâm 12g, Bạch chỉ 10g.

3.6 Chữa trĩ nội bằng Đông y do thể khí huyết suy

Bài thuốc này áp dụng để chữa bệnh trĩ nội độ 1, 2, 3 kèm đi đại tiện ra máu nhiều lần, hoặc kèm các bệnh toàn thân khác khiến cơ thể bị suy nhược.

 – Nguyên liệu:

• 6g Cam thảo
• 8g mỗi loại (bạch truật, bạch thược, xuyên khung)
• 10g mỗi loại (bạch linh, thục địa)
• 12g mỗi loại (Đảng sâm, Đương quy)

 – Cách thực hiện: mỗi ngày sắc 1 thang uống

Trường hợp:

• Nếu có táo bón: Gia thêm các vị Hắc Chi ma 20g, hoặc Lá muồng 06g;
• Đại tiện ra máu nhiều: Gia thêm các vị Hắc Địa du 12g, Hắc Kinh giới 16g, Hắc Hạn liên 16g.

3.7 Trị bệnh trĩ nội bằng Đông y do thể Tỳ khí suy

Bài thuốc này thường được chỉ định khi bị trĩ nội độ 4 và bệnh trĩ vòng

 – Nguyên liệu:

• 10g mỗi loại (Sài hồ, bạch truật, đảng sâm, hoàng kỳ, đương quy)
• 6g Trần bì
• 12g Đại tá
• 4g Cam thảo
• 4g can khương/sanh khương

 – Cách thực hiện: mỗi ngày sắc 1 thang uống

*Trường hợp:

• Nếu có táo bón: Gia thêm các vị Hắc Chi ma 20g, hoặc Lá muồng 06g.
• Đại tiện ra máu: Gia thêm các vị Hắc Kinh giới 16g, Hắc Địa du 10g, Hắc Chi tử 6g

3.8 Điều trị bệnh trĩ ngoại bằng Đông y do thể huyết ứ

Bài thuốc này được chỉ định cho người bị sa búi trĩ ngoại cấp độ nhẹ – trĩ độ 1 và độ 2.

 – Nguyên liệu:

• 10g mỗi loại (bạch truật, xích thược, đảng sâm, hoàng kỳ)
• 6g mỗi vị (Trần bì, thăng ma, sài hồ)
• 16g Đương Quy
• 4g Cam Thảo (chích)

 – Cách thực hiện: sắc uống mỗi ngày 1 thang

*Trường hợp: Nếu có táo bón: Gia thêm các vị Hắc Chi ma 20g, hoặc Lá muồng 6g.

3.9 Chữa trĩ ngoại bằng Đông y do thể nhiệt độc

Bài thuốc này áp dụng cho người bệnh trĩ nội cấp độ nặng (có thể có biến chứng).

 – Nguyên liệu:

• 8g mỗi loại (Đào nhân, Hồng hoa, xuyên khung)
• 10g mỗi loại ( Bạch thược, Thục địa, Liên kiều, bồ công anh)
• 12g mỗi loại (Đương quy, kim ngân hoa, Hoạc sài đất)

 – Cách thực hiện: mỗi ngày sắc 1 thang uống hàng ngày

*Trường hợp:

• Nếu có táo bón: Gia thêm các vị Hắc chi ma 20g, hoặc Lá muồng 6g.
• Đại tiện ra máu: Gia thêm các vị Hắc Địa du 12g, Hắc Kinh giới 16g, Hắc Hạn liên 16g.
• Nếu sưng đau nhiều: Gia thêm các vị Đan sâm 12g, Bạch chỉ 10g.

3.10 Chữa bệnh trĩ ngoại bằng Đông y do thể thấp nhiệt

Bài thuốc này được chỉ định cho những người bị trĩ ngoại độ 4

 – Nguyên liệu:

• 10g mỗi vị (Xích thược, đương quy, chỉ xác, trạch tả, liên kiều, hạn liên thảo, kim ngân hoa)
• 8g Thổ phục linh
• 16g Sinh địa

 – Cách thực hiện: sắc uống mỗi ngày 1 thang

 – Trường hợp: Nếu có táo bón: Gia thêm các vị Hắc chi ma 20g, hoặc Lá muồng 6g.

* Ngoài ra có thể sử dụng hoặc kết hợp thuốc thành phẩm Y học cổ truyền có tác dụng phù hợp với các thể bệnh.

3.11 Điều trị ngâm hậu môn kết hợp chung cho các thể

 – Nguyên liệu:

• 30g mỗi vị (Ngũ bội tử, tang ký sinh, kinh giới, phác tiêu, liên phòng)

 – Cách ngâm hậu môn: Chia nguyên liệu thành 3 phần. Mỗi phần đem pha với 1 lít nước ấm nóng, sau đó tiến hành ngâm hậu môn với nước ấm với phèn chua (hoặc thực diêm). Mỗi lần ngâm khoảng 10-15 phút thì rửa sạch lại với nước ấm rồi lau khô búi trĩ, hậu môn.

Một số bài thuốc đông y khác tác dụng chữa bệnh trĩ

Bài thuốc số 1: Bài thuốc có công dụng chữa đại tiện ra máu tươi, ngăn ngừa ứ trệ khí huyết, giúp thanh nhiệt giải độc cho cơ thể,chỉ thống, phù hợp cho người bị trĩ thể huyết ứ.

 – Nguyên liệu:

• 12g mỗi vị (Hoa Hòe, Đương quy, Bạch thược)
• 20g Sinh địa
• 4g Đại hoàng
• 8g mỗi vị (chỉ xác, đào nhân, hồng hoa)

 – Cách thực hiện: cho tất cả các nguyên liệu vào ấm và sắc cùng 5 chén nước, đun nhỏ lửa cho đến khi thấy trong ấm còn khoảng 2 chén thì tắt bếp. Chia lượng thuốc thành 3 phần và uống trong ngày.

Bài thuốc số 2: công dụng của bài thuốc này là Bổ máu, tăng cường sức khỏe, làm co búi trĩ, chống đi ngoài ra máu, làm co búi trĩ, giúp ăn ngon miệng, dùng cho người bị thể khí huyết hư.

 – Nguyên liệu:

• 12g mỗi vị (nghiệt bì, trạch tả, hoàng liên, đào nhân, thược dược)
• 10g đương quy
• 16g sinh địa

 – Cách thực hiện: cho tất cả nguyên liệu vào ấm đun cùng 600ml nước. Đun nhỏ lửa cho đến khi còn 1/3 nước thì tắt bếp. Chia thuốc đã sắc thành 3 phần uống trong ngày (tránh để qua đêm)

Bài thuốc số 3: bài thuốc có công dụng giảm đau, chữa táo bón làm cho bệnh nhân đi ngoài một cách dễ dàng.

 – Nguyên liệu:

• 12g sinh địa
• 12g Huyền sâm
• 16g mỗi vị (Kinh giới, Nhọ nồi, hoa hòe, trắc bách diệp)

 – Cách thực hiện: Sao đen hoa hòe và kinh giới, trắc bách diệp, cỏ nhọ nồi sao trong vài phút, còn các nguyên liệu khác sao vàng. Sau đó đem toàn bộ nguyên liệu sắc cùng 5 chén nước, đun nhỏ lửa đến khi cô lại còn 2 chén thì tắt bếp. Chia thuốc thành 3 phần uống trong ngày.

IV. Kết hợp bài thuốc Đông y ngâm rửa búi trĩ

4.1 Bài thuốc Ngũ bội tử thang

• Nguyên liệu: Ngũ bội tử, Tang ký sinh, Phác tiêu, Kinh giới, Liên phòng mỗi vị 30g
• Cách dùng: Tất cả nguyên liệu đem sắc lấy nước. Xông hơi nước nóng vào hậu môn. Đến khi nước ấm thì ngâm hậu môn từ 15 đến 20 phút. Tiến hành như vậy từ 2 đến 3 lần/ngày.

4.2 Bài thuốc từ Hòe hoa, Kinh giới, Ngải cứu

• Nguyên liệu: Hòe hoa, Kinh giới, Chỉ xác, Lá ngải cứu mỗi loại 1 nắm (tương đương 50g), bột phèn chua 10g.

• Cách dùng: Tất cả nguyên liệu cho vào nước ngập 3 phân, đậy kín miệng nồi bằng lá chuối, đun sôi khoảng 5 phút; sau đó đục 1 lỗ vừa cho hơi bốc lên để xông vào vùng hậu môn.

Khi nước còn ấm thì ngâm hậu môn trong 15 phút. Tiến hành xông & ngâm ngày 1 đến 2 lần trong khoảng 1 tuần.

4.3 Bài thuốc từ Huyết giác, Tô mộc, Hoàng bá

• Nguyên liệu: Huyết giác, Tô mộc, Hoàng bá, Hoàng đằng, Hậu phác, Tông lư mỗi vị 50g
• Cách dùng: Tất cả nguyên liệu tán nhỏ.

Dùng 30g các nguyên liệu trên ngâm với nước sôi. Khi nước ấm thì ngâm hậu môn trong 15 đến 20 phút. Tiến hành co giãn cơ thắt hậu môn trong quá trình ngâm để tăng hiệu quả. Lặp lại 1 đến 2 lần/ngày.

Lưu ý:

• Việc xông – ngâm búi trĩ bằng các bài thuốc tuy an toàn nhưng người bệnh cần đề phòng bỏng, nhất là vùng hậu môn đang bị tổn thương.
• Ngoài ra có thể tiến hành xông ngâm với các loại thuốc nam sẵn có trong vườn nhà như rau sam, rau diếp cá, nghể răm, lá hẹ, lá trầu không, chỉ xác, lá đào, vỏ cây hòe, chua me đất, hỗn hợp ngải cứu, gừng, rễ xoan đà

||Xem thêm: #18 cách chữa bệnh trĩ bằng phương pháp dân gian

>>>||Bạn có biết: 15 Cây Thuốc Nam Chữa Bệnh Trĩ Hiệu Quả

V. Chữa trị bệnh trĩ bằng châm cứu, bấm huyệt

Châm cứu bấm huyệt trong điều trị bệnh trĩ có tác dụng điều hòa dương khí, giữ cho các cơ thành mạch được cứng cáp và mạnh mẽ. Tất cả các huyệt vị sau đều có tác dụng chữa bệnh trĩ:

• Huyệt Bách Hội. Nằm giữa đỉnh đầu, giao giữa đường nối đỉnh hai vành tai và đường dọc cơ thể.
• Huyệt Hợp Cốc: Nằm trên mu bàn tay.
• Huyệt Đại Tràng: Nằm trên khớp thứ nhất của ngón trỏ.
• Huyệt Trường Cường: Nằm ở hạ bộ của thân thể.
• Huyệt Đại Chùy: Nằm ở phần sau cổ.
• Huyệt Hội Dương: Nằm ở hạ bộ của lưng.
• Huyệt Mệnh Môn Hỏa: Nằm giữa đốt sống thắt lưng L2 – L3.

Ấn day các huyệt này, làm cho nó nóng lên để thu được hiệu quả như mong muốn. Các bác sĩ sẽ sử dụng kim để châm huyệt, có thể là châm huyệt Mệnh Môn Hỏa, sau đó là huyệt Bách Hội. Châm cứu có thể tác động từ 5-7 huyệt nằm trên đường Đốc Mạch nối tới Bàng Quang.

Thời gian châm cứu có thể lên đến 30 phút trên các huyệt vị đó.

VI. Nên chữa trĩ bằng Đông y ở đâu?

Nên chữa trĩ bằng Đông y ở đâu? cũng là sự quan tâm của nhiều người bệnh. Để điều trị bệnh trĩ bằng Đông y, người bệnh trĩ có thể tìm thăm khám điều trị trĩ ở các bệnh viện Y học cổ truyền uy tín trên cả nước như:

• Bệnh viên Y học Cổ truyền Trung Ương;
• Bệnh viện Y dược Cổ truyền Quảng Ninh
• Viện Y Dược học Dân tộc
• Bệnh viện Y học Cổ truyền Tiền Giang
• Trung tâm nghiên cứu và ứng dụng thuốc dân tộc.

Một số lưu ý khi chữa bệnh trĩ bằng đông y

Chữa bệnh trĩ bằng đông y an toàn, lành tính là một quá trình cần kiên trì áp dụng chứ không thể khỏi trong thời gian ngắn. Người bệnh cần thực hiện các lưu ý sau để nhận được kết quả tốt nhất:

• Tuân thủ tuyệt đối liều lượng thuốc và thời gian dùng thuốc được bác sĩ chỉ định. Không nên tự ý thay đổi các vị thuốc hoặc liều lượng khi chưa có sự đồng ý của chuyên gia để tránh làm biến đổi dược tính của vị thuốc cũng như làm giảm hiệu quả của bài thuốc.
• Nên thăm khám và điều trị tại các cơ sở đông y uy tín có các bác sĩ chỉ định, chuyên gia có kinh nghiệm và chuyên môn cao để đảm bảo hiệu quả tốt, tránh các tác dụng phụ có thể xảy ra.
• Kết hợp điều trị trĩ bằng đông y thì người bệnh cũng cần có chế độ ăn uống nhiều ra xanh, trái cây tươi, ngũ cốc, uống nhiều nước, tránh sử dụng thực phẩm cay nóng, chất kích thích (rượu bia, cà phê,…)
• Nên có thói quen đại tiện vào thời gian cố định trong ngày, ngồi đại tiện đúng cách, không nên rặn khi đại tiện và ngồi quá lâu trong nhà vệ sinh.
• Nên rửa hậu môn sau khi đại tiện, tránh dùng giấy và rửa hậu môn bằng nước muối.
• Luôn giữ tinh thần vui vẻ, thoải mái, tránh áp lực trong thời gian dài, không làm việc quá sức để làm tăng nặng các triệu chứng bệnh trĩ.

Note:

Các bài thuốc đông y chỉ mang tính chất tham khảo, bạn cần đến khám với các bác sĩ y học cổ truyền để được chẩn đoán và điều trị chính xác cho tình trạng bệnh hiện tại.

Một cách điều trị khác trong Đông y kết hợp với Tây y, nhất là người bệnh nặng, để chữa trị kịp thời, tránh biến chứng.

Hiện nay, chữa bệnh trĩ bằng đông y được rất nhiều người áp dụng. Tuy nhiên, bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo. Mọi thông tin về dùng thuốc đều cần được các bác sĩ thăm khám và chỉ định.

||Tham khảo bài viết khác:

• 10+ Cách chữa bệnh trĩ tại nhà hiệu quả an toàn nhanh chóng
• Đi ngoài ra máu tươi là bệnh gì? Nguyên nhân, cách chữa trị
• Nứt kẽ hậu môn: Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị